کد مطلب:106400 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:269
[صفحه 587] از سخنان آن حضرت است در باز گرداندن زمینهای زراعتی كه عثمان به اقوام خود بخشیده بود به خدا سوگند اگر به اموال مسلمین دست یابم اگر چه مهر زنان شده باشد یا به وسیله آنها كنیزان خریداری شده باشد آنها را به بیت المال برخواهم گرداند، زیرا در عدالت گشایش همگانی است. آن كه عدالت را سختی و تنگنا می داند ستم برایش سخت تر و تنگنای بیشتری دارد این فصل با فصلهای بعدی از خطبه های امام (ع) پس از قتل عثمان و بیعت مردم با امام (ع) در مدینه ایراد شده است. این بخش از كلام وی در این جا با كم و زیاد وارد شده و آغاز این بخش از خطبه این است: آگاه باشید هر قطعه زمینی كه عثمان بخشیده است یا مالی كه از بیت المال مسلمین برداشته باید بدان باز گردد. چیزهایی كه مهر زنان شده و در شهرها پراكنده شده است باز می گردانم، زیرا اگر حق به كارها گشایش نبخشد، باطل هرگز نخواهد بخشید ما بزودی تمام این خطبه را در یكی از فصلهای آینده به خواست خدا، خواهیم آورد. باید دانست كه این كلام امام (ع) نشانه ی عزم استواری است كه با قسم به خداوند تاكید شده مبنی بر این كه زمینهایی را كه عثمان به اقوامش بخشیده است باز خواهد گرداند. سپس كسانی را كه بناحق زمین دریافت كرده اند به این حقیقت توجه می دهد كه در عدالت گشایش است و عدل خدا ایجاب می كند كه برای گشایش امور مسلمین آن زمینها را باز گرداند. گشایش امور مردم كنایه از اجرای عدل و باز گرداندن اراضی غصب شده و اموال تاراج رفته به ییت المال مسلمین است. بنابراین لازم است غاصبان تسلیم دستورات خدا و عدل شوند، زیرا در عدالت گشایشی است برای نظام دنیا كه مظلوم با رسیدن به حقش راضی می شود و ظالم نیز می فهمد كه آنچه از او گرفته می شود از آن او نبوده است و علم ظالم بر این امر با ترس واقعی حاصل می شود، هر چند شیطان نفسش در موقع رد اموال غصب شده عدالت را در نظرش سختی و تنگنا جلوه دهد با این كه عدالت فطرتا مورد رضا و پسند انسان است. بنابراین اگر عدالت را تنگنا فرض كرده و رضا ندهد، ستم در دنیا و آخرت تنگنای بیشتری می آفریند، زیرا قهرا اموال غصب شده از او گرفته می شود و ستم او سبب این تنگنا برای او خواهد شد. همانا اوامر و نواهی الهی بر انسانها محیط است و مانع تصرفات باطل می شود. زمانی كه عدل اجرا شود می داند چیزی را از او گرفته اند كه از آن او نیست و هرگاه بر او ستمی شود می داند كه چیزی را از او گرفته اند كه نباید می گرف تند. شك نیست گرفتن چیزی كه نباید بگیرند بر نفس انسان دشوارتر است از گرفتن چیزی كه باید بگیرند و این یك امر وجدانی است. معنای الفاظی كه در خطبه آمده است با آنچه ما در این جا ذكر كردیم نزدیك به هم است، جز این كه ضمیر در انه و لم یسعه در عبارت ما به مال باز می گردد. باید دانست كه عثمان زمینهای زیادی از بیت المال را به گروهی از بنی امیه و دیگران از صحابه واگذار كرد عمر نیز همین كار را كرد ولی مشهور است كه عمر به خاطر جهاد در راه خدا و ترغیب مردم به آن، این كار را انجام داد و همین اختلاف عمل عمر با عثمان سبب شد كه علی (ع) فقط زمینهای بخشیده شده به وسیله عثمان را به بیت المال برگرداند. و توفیق از جانب خداست.
صفحه 587.